بنام یزدان پاک 

داستان حنته شوشتری و شعار عنه نه نه، نه نه ، نه  نه

وسقای شیعه شوشتری و معنی برخی واژگان عبری و عربی

حدود هفتاد سال پیش دو پیر مرد تهیدست در شوشتر بودند، که از شیوه های ویژه ای برای گذران زندگی بهره میبردند، و از این برجستگی سرشناس ونزد مردم شناخته شده بودند. یکی از آنها پیرمرد آبفروشی ( سقائی) بود ، که تنها با یک لنگ شرمگاه خود را پوشنده بود . وپیراهن فرسوده و پاره ای برتن داشت . مشک آبی رابه دوش میکشید . با صدای بلند میگفث فدای لب تشنه ات یا حسین(ع* سبیل ( یعنی آب را در راه امام برگوار مجانی میدهم سایر شعار های او بدلیل گذشت زمان بطور درستی بیاد نویسنده نمانده است و پوزش مرا بپذیرید. و هرکس که آب مینوشید با یک صلوات و لعن بر یزید و معاویه ، گاهی مجانی و اغلب  پول اندکی به او میدادند. متاسفانه نام او را هم بخاطر نمی آورم .روانش شاد. وجنت مکان جاویدش باشد. او مسلمانی معتقد وشیعه اثنی عشری بود که در کسب روزانه خوذ . از ترویج عقاید خود وتبرا جستن از عقاید دیگر غفلت نمی کرد. وهر گاه که کودکان حنته را آزار میدادند  او بیاری حنته می آمد و کودکان را دور میکرد.

و مرد تهیدست دوم از دیدگاه من که عمری در تحقیق زبانها و گویش های ایرانی گذشته است . از این دیدگاه جایگاه دیگری دارد.

حنته نام حقیقی او نبود ، بلکه این نام را مردم شوشتر بر او نهاده بودند. ومن وبسیاری دیگر نام حقیقی اورا نمی دانستیم. حنته در زبان شوشتری یا خوزی بمعنی " بینهایت بزرگ و بیقواره " است. از نظر ریشه شناسی این کلمه از کلمه سومری en   یاhen بمعنی بزرگ ، عظیم ، کبیر ساخته میشود . مثلاً کاهنه اعظم معبد سومری را که همیشه دختر یا همسر فرمانروا بود . hen-te بمعنی : " دارای بزرگی  و عظمت" مثلاً کاهنه اعظم مینامیدند. این کلمه در زبان بابلی و سپس زبانها سامی و عربی تبدیل به " حنته" شده است.

حنته شوشتر ی همیشه پیراهن بلند عربی که آنرا "دشداشه" مینامند می پوشید و چون چشمهای ضعیف و کم بینائی داشت همیشه به آرامی در گذر گاه ها و معابر نزدیک بازار شوشتر حرکت میکرد . و در قبال پولی که به میدادند. از او میخواستند .با آواز بلند شعار عنه نه نه ، نه نه، نه نه  را بخواند و او با آوازی خوش و آهنگی رسا و مکرر این شعار را سر میداد.

ولی معنی شعار او چه بود. به احتمال زیاد ، عنه نه نه ،نه نه ، نه نه باید  همان عبارت مذهبی  دین سومری بصورت An-ne-na ne-na ne-na بمعنی خدای هان یا آن ، ایلو ، ایلی، یا خدای مردوک خالق ، خالق خالق است را سر میداد. Ne-na  بمعنی " نهاد " یعنی خدا خالق همه چیز است.

حنته به احتمال بسیار از اقوام صابئی اقلیت صابئین یا مندانی های شوشتر بوده است .که در شوشتر قدیم زندگی میکردند.و بیشتر پیشه آنها زرگری بود. واز عقاید مذهبی آنها زندگی در کنار رود خانه بود.

گفته شده است : صابئین در حمایت اردوان اشکانی به خاطر آزار رومیان یا یهودیان از مسکن اولیه‌شان که حدود پالستین (فلسطین امروزی) بوده به مرزهای ایران آورده شدند و برخی در اطراف تیسفون (در عراق کنونی) و برخی در نواحی کرخه وکارون و در شهرهای پارسیان مسکن داده شدند. اینان در شوشتر و دزفول ساکن بودند. در زمان قاجار برخی (از چه گروهی بودند نا مشخص است) مبادرت به آزاراینان داشتند که امیرکبیر به نجات اینان همت گماشت. امروزه اینان درسوسنگرد، دزفول، اهواز و آبادان زندگی می‌کنند و به صورت سنتی بیشتر مذهب خود را پنهان می‌دارند. آیین ایشان پیوستگی خاصی با آب دارد. برای

نمونه مراسم ازدواج ایشان در کنارآب کارون برگزار می‌شود. نزد خوزستانیان قدیم ایشان به امانتداری و صداقت ضرب‌المثل بوده‌اند. زبان ایشان ترکیبی از پارسی پهلوی (خوزستانی) و زبان عهد عتیق خودشان است که به هیچ‌یک از زبان‌های امروزی دنیا شبیه نیست. ایشان الفبایی مخصوص به خود دارند که برخی از نوشتارهای خود را با ان می‌نویسند. کار اینان بیشتر حکاکی ظروف طلا و نقره بوده‌است وامروزه نیز بسیاری به زرگری مشغولند. معمولاً ایشان (بویژه مسن ترها) باریشی بلند و مرتب، سبیلی بلند که روی ریش می‌آید و نیز عمامه کوچک سفیدقابل شناختن هستند." این مطالب در منابع قدیم از آنان بصورت نوشته بالا یاد میکنند. و ظاهر آنها نیز ملبس به لباس عربی است.

این اقوام و سایر اقوامی که در حال حاضر در خوزستان و بین سایر اقوام ایرانی نظیر لر و بختیاری و دربین اقوام ساگن در سواحل شمال خلیج فارس زندگی میکنند . واز گذشته های دور از دوره های اشکانی به بعد در این منطقه ایران نظیر اقوام معروف به "طریفی" صابئی وغیره حضور تاریخی در سرزمین های تاریخی ایران دارند. و در زبان عربی کنونی خود از صامت های زبان پارسی نظیر "چ" و"پ" مثلاً "ابریج "عربی به معنی " آفتابه را ابریچ و کلمه عربی "کلب "بمعنی سگ را چلپ مینامند،و بسیاری کاربردهای مشابه  آوا های ویژه زبان پارسی و سومری را دارند . با دو شاخصه ذکر شده یشینه بسیار سکونت در ایران و کاربرد آوا های ویژه ایرانی بنظر میرسد . از بازماندگان اقوام سومری هم زبان شده در دوره بعد از فرو پاشی اقوام سومری در دوره تشلط اقوام بابلی وآشوری ها باشند. در مورد مندانی ها این نظریه با احتمال بسیار بالائی قابل پذیرش است. برخی اقوام عرب مشهور به اقوام طریفی یا عرب کمری یا کوهی یا کوچ روهم معروف هستند . هر چند بعضاً خود را مکی مینامند.وگاهی زبان عربی خود را شبیه زبان فلسطینی ها مینامند. در گروه اول قرار میکیرند. دسته دیگر اعراب مهاجر اقوام عرب زبان هستند که بعد از فتح ایران بدست مسلمانان و ظرف استیلای اعراب تا انتهای تسلط عباسیان در جای جای ایرا ن اقامت گزیده و ماندگار شده اند. سادات و اقوام زیدیه از این دسته هستند. با وجود این برخی عقیده دارند ، که چون خاندان حضرت ابراهیم (ع)  و اگر نوح سومری را هم همان نوح (ع) بدانیم ،ایرانی هستند. با این فرضیه اولاد این حضرات نظیر پیامبران یهودی و پیامبر اسلام اصالت ایرانی دارند. جالب است ، بدانیم اگر برخی آوا ها بویژه صامت هائی مانند "ج" را به " گ" تبدیل کنیم با توجه به اسماء عربی موجود در زبانهای عربی و عبری این اسماء در گویشهای شمال خلیج فارس قابل تفسیر و دارای معنی میشوند. مثلاً : جبرایل یا جبرئیل  ،  در زبان عبری و عربی گه- برا – ایل   'ga-be-ra- il  بمعنی " گه – بمعنی "زود ، تند ، سریع  ، برا -  بمعنی  به راه ، ( برنده پیام) ، پیک "  ایل  - خدا  و در مجموع پیک سریع خدا  معنی میشود . شموئیل یا سموئیل در زبان عبری su-mu-il  سو- مو- ایل معنی نور- ما- خدا (است) یا نور ما خدا  (است). یا خدا نور است. یا اسماء اولاد حضرت ابراهیم با زبان سومری اسماعیل وایسرائیل با گویش های ذکر شد ه  اسماعیل – isa-ma-a-il  ایسه- مه ا- ایل  از ایل- گرفته ام از خدا گرفته ام ، ایسرائیل یا isa-ra-il  یا ایسه- را –ایل بمعنی راه خدا را گرفته است .معنی میشود.

 شاد باشید  فریدون عباسی